Kubbetü’s-Sahra
/ Kudüs haremindeki kutsal kaya üzerinde yer alan ortası kubbeli sekizgen yapı.Emevî Halifesi Abdülmelik bin Mervan’ın yaptırdığı Kubbetü’s-Sahra, içerisinde bulunan ve Hacer-i Muallak olarak bilinen kaya sebebiyle kutsal kabul edilmektedir. Yahudi geleneğinde kayanın Süleyman Mabedi’nin Kudsü’l-Akdes bölümünün temelini teşkil ettiği, dünyanın ortasında bulunduğu, Hz. Nûh’un gemisinin tufandan sonra onun üstüne oturduğu ve üzerinde Hz. İbrahim’in kurban kestiği, Hz. Dâvûd’un tövbe ettiği gibi değişik inanışlar vardır. Muhammed peygamberin Recep ayının 27’sinde Miraç Gecesi’nde cennete buradan yükseldiğine inanılır. Hz. Ömer, barış yoluyla Kudüs’ü ele geçirince çöplük haline getirilen kayanın yerini bulup temizletmiş, bizzat kendisi de eteğinde toprak taşıyarak bu çalışmaya katılmıştır. Kubbetü’s-Sahra’nn inşasına h. 66 (685-86) yılında Abdülmelik b. Mervan’ın görevlendirdiği Recâ b. Hayve ile Yezîd b. Sellâm tarafından başlanmış, inşaat h. 72 (691)’de tamamlanmıştır. Kubbetü’s-Sahra, Kudüs’ün Haçlılar tarafından işgali sırasında Templum Domini adıyla kiliseye çevrilmiş ve çeşitli değişikliklere uğramıştır. Haçlılar kaya üzerine sunak inşa etmişler; binanın içine ve kayanın altındaki mağaraya ikonlar koymuşlar; kubbedeki alemin yerine büyük bir haç dikmişler; binanın kuzey kısmına Hıristiyan vâizler için odalar ilâve etmişlerdir. Haçlılar kayaya karşı aşırı bir saygı göstermişler; bazen ondan bir parça alıp memleketlerine götürmüşler, kiliselerinde rölik olarak saklamışlardır. Bazen de din adamları ondan parça koparıp ağırlığınca altın karşılığında satmışlardır. Avrupa’daki birçok ailenin kayanın parçalarını satma yoluyla büyük mal varlıklarına sahip olduğu bilinmektedir. Daha sonra Kudüs’ü yeniden fetheden Selâhaddîn-i Eyyûbî, bu mermerleri ve kayanın etrafındaki demir ızgaralar dışında Haçlılardan kalan her şeyi kaldırmıştır. Kubbetü’s-Sahra, tarihi boyunca, özellikle Osmanlı döneminde- saygı görmüş, özenle tamir ettirilmiştir. 1948 Eylül ve Ekim aylarında atılan bombalardan kuzeybatı pencereleri zarar gören Kubbetü’s-Sahra, bugün de zaman zaman Filistinlilerle İsrail askerlerinin çatışmaları sırasında hasar almaktadır.